Szymon Bafia – Małopolskie Targi Książki

Wydawca: Fundacja im. Zofii i Witolda Paryskich, Zakopane 2019
Recenzenci wydawniczy: Mgr inż. arch. Jan Karpiel Bułecka
Projekt graficzny: Beata Kamińska
Dostępność publikacji: publikacja jest dostępna w punktach sprzedaży Tatrzańskiego Parku Narodowego w Zakopanem oraz w sprzedaży internetowej w sklepie Tatrzańskiego Parku Narodowego, https://sklep.tpn.pl/ a także poprzez Fundację im. Zofii i Witolda Paryskich, http://www.fundacjaparyskich.pl, https://www.facebook.com/fundacjaparyskich/

„Moja droga”/„nasza droga” do dziedzictwa zapisanego lokalnie (czyli dlaczego i jak doszło do powstania i wydania publikacji)

Jako dziecko dorastałem przy gazdówce i koniach. Od dziecka miałem styczność z przyrodą i zwierzętami a w szczególności sympatią darzyłem konie. Moim zainteresowaniem była również historia zwłaszcza lokalna. To właśnie dlatego postanowiłem zebrać, uszeregować i opisać wszelkie informacje dotyczące historii chowu i użytkowania koni na Podtatrzu.

W jaki sposób publikacja wpisuje się w założenia Targów.

Publikacja jest pierwszą, która ujmuje kompleksowo temat hodowli koni pod Tatrami. Powstała z okazji jubileuszowej 50. edycji Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Opisuje ważny aspekt codzienności górali podhalańskich, której od wieków w pracach gospodarskich ale i w możliwości dodatkowego zarobkowania towarzyszył koń.

O publikacji

Książka opisuje szeroki aspekt chowu i wykorzystania koni pod Tatrami. Można tu znaleźć m.in informacje dotyczące tego w jaki sposób konie były użytkowane począwszy od złożenia rudy żelaza z Tatr poprzez prace gospodarskie i leśne a skończywszy na transporcie turystów z Krakowa oraz po samym Zakopanem i okolicach. Ciekawą część książki stanowi rozdział poświęcony pojazdom konnym, z których na przestrzeni lat korzystali górale. Dowiadujemy się w w nim m.in. o wykształceniu się typowo góralskiego pojazdu jakim jest powóz góralski czy zimowych sań zwanych “kumoterkami”. Zawody dwuosobowych zespołów ścigających się na śnieżnym torze w tych charakterystycznych dla regionu Podhala saniach w 2017 roku zostały wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Fach fiakierski na Podhalu wiąże się także z ukształtowaniem się tak zwanego sprzętu góralskiego, czyli uprzęży charakterystycznej tylko dla tego regionu. Interesujące są także rozdziały dotyczące zawodów hippicznych w Zakopanem oraz historii bandery konnej. Spora część książki poświęcona jest temu jak dawniej wyglądało “fiakrowanie” pod Tatrami oraz jak ten fach wygląda współcześnie. Publikacja opatrzona jest licznymi ilustracjami, w tym fotografiami archiwalnymi i współczesnymi.

Od zarania dziejów naszego regionu koń był nieodłącznym towarzyszem życia codziennego górali podhalańskich. W warunkach górskich koń był jedynym środkiem szybkiego i sprawnego transportu. Z czasem stał się oznaką prestiżu gazdy, czyli zasobnego, wolnego gospodarza. Furmanka to niegdyś najpopularniejszy zawód góralski wspomagający budżet gospodarstwa zmagającego się z ciężkim klimatem i “płoną” ziemią. Ambicją górala był nie tylko efekt ekonomiczny tej działalności ale także cała jej oprawa i szyk (“coby było cym i w cym jechać”). Efektem takiego podejścia są narodziny własnego stylu pojazdów, uprzęży, oraz związanego z nimi nazewnictwa.