KATARZYNA CEKLARZ – Małopolskie Targi Książki

Wydawca: COTG PTTK, Kraków 2019
Seria wydawnicza: Seria wydawnicza PTTK
Recenzenci: prof. Zofia Budrewicz i prof. Ewa Nowina-Sroczyńska
Projekt graficzny: Roman Zadora
Dostępność publikacji: publikacja jest dostępna w sprzedaży w siedzibie wydawcy – COTG PTTK, ul. Jagiellońska 6 w Krakowie, http://cotg.n.pttk.pl/ oraz w sklepie internetowym pod linkiem: http://sklepcotg.pttk.pl/wydawnictwa/353-sebastian-flizak-91881-1972-ludoznawca-i-etnograf-na-tle-swojej-epoki.html

„Moja droga”/„nasza droga” do dziedzictwa zapisanego lokalnie (czyli dlaczego i jak doszło do powstania i wydania publikacji)

Książka jest pokłosiem wieloletnich badań archiwalnych i terenowych realizowanych na potrzeby dysertacji doktorskiej. Flizak okazał się być niezwykle wdzięcznym bohaterem, wokół którego można było pokazać zmieniający się świat wsi i jej mieszkańców. Śledzenie i odkrywanie jego drogi życiowej (w ok 30 archiwach w Polsce, Ukrainie, Austrii i Rosji, gdzie trafił jako jeniec podczas pierwszej wojny światowej) było wspaniałą podrożą w przeszłość regionu, z którego sama pochodzę. Zwrotnie udało się zgromadzić materiał, który pozwolił na stworzenie pozycji będącej opowieścią przekrojową, omawiającą prawie sto lat życia regionu zagórzańskiego (ale także życia inteligencji krakowskiej przełomu XIX i XX w.; syberyjskich zesłańców; nauczycieli angażujących się w tajne nauczanie, działaczy Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz naukowców i badaczy z kręgu etnografii, etnologii i antropologii kultury).

W jaki sposób publikacja wpisuje się w założenia Targów

Książka traktuje o etnografie Sebastianie Flizaku oraz o jego pracy badawczej realizowanej wśród Górali Zagórzańskich w Mszanie Dolnej oraz jej okolicach. Jest to historia człowieka, opisana przez pryzmat jego dokonań na rzecz utrwalania, udokumentowania i ochrony niematerialnego i materialnego dziedzictwa kulturowego ludności zamieszkującej północne stoki Gorców. jest to książka naukowa, która w przystępny sposób przedstawia pasjonujące i ciekawe losy osoby oddanej badaniu kultury ludowej. jednocześnie jest to “podróż” przez wiele epok, od czasów Monarchii Austro-Węgierskiej, w której Flizak przyszedł na świat, przez I wojnę światową, okres międzywojenny, II wojnę światową i czasu PRL-u.

O publikacji

Sebastian Flizak – etnograf na tle swojej epoki
Przedmiotem pracy jest biografia antropologiczna Sebastiana Flizaka (1881-1972) etnografa i ludoznawcy z Mszany Dolnej (pow. limanowski), ujęta w szerokim kontekście historycznym, społecznym i kulturowym. Praca uwzględnia historię polskiej etnologii i antropologii kulturowej, lokalną historię Górali Zagórzańskich, z których wywodził się Flizak oraz historię środowisk, w ramach których funkcjonował (m.in. ludoznawców, nauczycieli, syberyjskich zesłańców). Podstawę opracowania stanowiły przede wszystkim źródła archiwalne pozyskane w 24 placówkach archiwalnych i muzealnych w Polsce, Rosji, Austrii i na Ukrainie, a także u
osób prywatnych. Niezwykle cenne okazały się materiały źródłowe ze zbiorów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Archiwum Narodowego w Krakowie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu oraz Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Praca oparta jest także na materiałach z badań terenowych, prowadzonych przez Autorkę w latach 2007-2008 oraz 2014-2017, a także na literaturze naukowej i popularnonaukowej dotyczącej tytułowego zagadnienia. Autorka sięgnęła do opracowań z XIX wieku, okresu międzywojennego, jak również do pozycji współczesnych, opublikowanych po drugiej wojnie światowej.

Omawiana praca zawiera obszerny wstęp oraz cztery rozdziały. We wstępie poruszono zagadnienia teoretyczne dotyczące: biografii antropologicznej jako metody opisu historii antropologii analizowanej przez pryzmat jednostki, przebiegu dokonanych przez autorkę działań badawczych oraz wyników licznych kwerend a także historii badań etnograficznych i ludoznawczych prowadzonych na polskim Podtatrzu i w Beskidach Zachodnich w okresie poprzedzającym działalność Flizaka na tym terenie oraz w czasach jemu współczesnych. Trzy kolejne rozdziały poświęcone zostały na szczegółowe przedstawienie losów Flizaka z uwzględnieniem szerokiego kontekstu historycznego i kulturowego, który mu towarzyszył. Diachroniczny oraz synchroniczny sposób opisu pozwolił omówić młodość oraz rozwój kariery Flizaka, jego działalność na froncie pierwszej wojny światowej oraz podczas syberyjskiej niewoli, działalność naukową i dydaktyczną w okresie międzywojennym, a także udział badacza w tajnym nauczaniu i przebieg jego konspiracyjnych badań terenowych prowadzonych podczas drugiej wojny światowej.

Kontynuacją tych rozważań jest analiza powojennej działalności zawodowej i naukowo-badawczej Flizaka w ramach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Polskiej Akademii Umiejętności oraz w Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce, a także jego bogatego dorobku naukowego. Istotnym zagadnieniem niniejszego opracowania była też analiza recepcji działalności Flizaka, jego znaczenia dla społeczności lokalnej. Wynikiem tych rozważań było m.in. potwierdzenie założenia o doniosłości pracy ludoznawczej Flizaka dla góralszczyzny, w tym zwłaszcza Górali Zagórzańskich, pozytywnie zweryfikowane w materiałach archiwalnych oraz źródłach wywołanych w badaniach terenowych. Zrealizowano również cel polegający na zrekonstruowaniu biografii Flizaka z szerokim tłem historycznym oraz przywrócenie go nauce polski.